ภาควิชาคณิตศาสตร์ได้เริ่มก่อตั้งขึ้นพร้อมกับมหาวิทยาลัยรามคำแหงในปี พ.ศ.2514 โดยเป็นภาควิชาหนึ่งในคณะศึกษาศาสตร์  ต่อมาในปี พ.ศ. 2516 รัฐบาลได้อนุมัติให้ก่อตั้งคณะวิทยาศาสตร์ในมหาวิทยาลัยรามคำแหง ซึ่งประกอบไปด้วย 5 ภาควิชา คือ คณิตศาสตร์ สถิติ ฟิสิกส์ เคมีและชีววิทยา โดยในตอนแรกภาควิชาคณิตศาสตร์ได้จัดการเรียนการสอนเพียงวิชาคณิตศาสตร์เพียงสาขาเดียว จนกระทั่งปี พ.ศ. 2533 ทางภาควิชาคณิตศาสตร์เห็นว่าพัฒนาการทางด้านเทคโนโลยีได้เจริญก้าวหน้าไปมาก ดังนั้นเพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงทางด้านเทคโนโลยี ทางภาควิชาคณิตศาสตร์จึงเห็นควรให้เปิดสอนเพิ่มอีกหนึ่งสาขาคือ สาขาวิชาคณิตศาสตร์ทางด้านวิธีจัดหมู่และการหาค่าเหมาะที่สุด หลังจากที่ภาควิชาคณิตศาสตร์ได้ผลิตบัณฑิตเป็นจำนวน1,134คน ประกอบกับความพร้อมของบุคลากรของภาคฯจึงเสนอเปิดหลักสูตรมหาบัณฑิตใน พ.ศ.2539 เพื่อสนองความต้องการของบัณฑิตที่จบจากมหาวิทยาลัยรามคำแหง และสถาบันอื่นๆซึ่งได้รับการตอบสนองเป็นอย่างดี

บทบาทหน้าที่

        คณิตศาสตร์เป็นองค์ประกอบสำคัญซึ่งจะขาดเสียมิได้ในกระบวนการศึกษาของมนุษย์ศาสตร์สาขานี้เกี่ยวข้องกับความคิดของมนุษย์ ความคิดที่ประกอบด้วยหลักการและเหตุผล ศึกษาปัญหาและวิธีการแก้ปัญหาอย่างมีหลักการ โดยที่ศาสตร์นี้มิได้มุ่งหาคำตอบของปัญหาเพียงประการเดียวเท่านั้นแต่ยังต้องการวิเคราะห์ไปถึงแก่นของปัญหาและสามารถเน้นให้เห็นชัดว่าเพราะเหตุใดคำตอบจึงมีแบบอย่างดังที่ปรากฏในกระบวนการศึกษาคณิตศาสตร์ตั้งแต่ระดับต้น จะเห็นได้ว่าผลและหลักเกณฑ์จากศาสตร์นี้ได้ถูกถ่ายทอดให้ผู้เรียนก่อน ก่อให้เกิดความคุ้นเคยและมีทักษะในการแก้ปัญหาชีวิตประจำวัน ความคุ้นเคยนี้จึงเป็นส่วนหนึ่งของอุปกรณ์เสริมปัญญาที่พัฒนาขึ้น ที่มาของความคิดทางคณิตศาสตร์มาจากสิ่งที่อยู่รอบตัวเรา เช่น ความคิดในเรื่องตัวเลข รูปร่างการจัดหมวดหมู่ การเคลื่อนที่และความเป็นไปได้ จากความคิดเหล่านี้ประกอบกับเชาว์ปัญญาของมนุษย์จึงมีการพัฒนามาโดยลำดับ จนกระทั้งปัจจุบันมีแขนงวิชาต่างๆ เกิดขึ้น เช่น ตรรกศาสตร์ คณิตศาสตร์จำกัด คณิตศาสตร์ เต็มหน่วย พีชคณิตนามธรรม การวิเคราะห์ โทโพโลยี เรขาคณิตเชิงอนุพันธ์ และวิชาอื่นๆในสาขาวิทยาศาสตร์เชิงคณิตศาสตร์ โดยธรรมชาติและที่มาของคณิตศาสตร์สามารถนำผล หลักเกณฑ์ ทฤษฎี และระเบียบวิธีทางคณิตศาสตร์มาใช้คำนวณวิเคราะห์ระบบในวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์และวิทยาศาสตร์ประยุกต์ ศึกษาคุณสมบัติของระบบวิเคราะห์ปัญหาที่เกิดขึ้นที่สามารถจัดเป็นรูปแบบทางคณิตศาสตร์ได้ นอกจากนี้ตรรกศาสตร์ คณิตศาสตร์จำกัด และคณิตศาสตร์เต็มหน่วยยังเป็นพื้นฐานสำคัญส่วนหนึ่งของวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ ฉะนั้นคณิตศาสตร์จึงมีหน้าที่เป็นเครื่องมือและเป็นพื้นฐานสำคัญในแขนงวิชาอื่น

       โดยสรุปภาคคณิตศาสตร์ทำหน้าที่หลัก  2 ประการ คือ 
          1. ให้ความรู้ที่เป็นพื้นฐานคณิตศาสตร์แขนงอื่นๆ
          2. ให้ความรู้ทางคณิตศาสตร์ในเบื้องลึก